İlk küznıñ 22
1940 s. Arançı köyünde, Qırım,
qırımtatar milliy areketiniñ iştirakçisi Enver AMETOV doğdı.
1944 s. quralaynıñ 18-nde Özbekistanğa sürgün etildi. Bir grupa semetdeşlerinen beraber 1967 s. ilk küzniñ 5-nde Qırımtatarlarnıñ Sovet Birliginiñ bütün territoriyasında yaşamaq aqqı aqqında Yuqarı Rada Prezidiumınıñ Fermanı çıqqan soñ bir afta soñra Vatanına qaytmağa tırıştı. Sekiz kere onı Qırımdan sürgün ete ettiler; qorantası ögünde üç kere satın alğan evleri buldozerlernen yıqtırıldı. Otuzdan ziyade kere sorğuğa çekildi, KGB ve İç işler nazirliginiñ hadimleri tarafından tutuldı. Qırımtatar halqınıñ işlerinen 16 kere Moskovağa yollanıldı. II Qurultaynıñ teşkilâtçılarından biri ve delegatı. 1998 senesinden berli Aqmescitte yaşay.
Kün musaviyleşkende qırımtatarlar tarla işleriniñ yekünlenmesi,
ekinlerniñ toplanması ve küzniñ başlanmasını timsal etken
Derviza bereket bayramını qayd eteler.
"Derviza" adı eki sözden ibaret: "der" qapı, "viza" ise kiriş izni manasına kele. Bayramnıñ teren türk tamırları ve ananeleri bar. Bir qaç köy ya da qasaba sakinleri, bayram urbalarını kiyip, evelden saylanğan bir yerge halq eglencesine toplana ediler. Kelecek bir qaç kün devamında tarla işiniñ neticeleri çıqarıla, ekinlerniñ saçılması yekünlene edi.
1919 s. Bağçasarayda, Qırım, yırcı, aktrisa
Edie TOPÇІ (22.09.1919–07.11.1967) doğdı.
Özbekistan ŞSC-de nam qazanğan artist (1966), "Qaytarma" Qırımtatarlarnıñ devlet yır ve oyun ansambliniñ solisti. 1935 senesinden başlap Qırım radiokomitetinde vokal ansambliniñ horunda yırladı, 1938 s. ise onıñ solisti oldı. 1944 s. mayıs 18-de Özbekistanğa sürgün etildi. 1957 s. "Qaytarma" Qırımtatarl Devlet yır ve oyun ansambline davet etildi. Yırcınıñ icrasında 60-tan ziyade yırnıñ audioyazmaları saqlanıp qaldı, olarnıñ arasında qırımtatar halq ve bestekârlar Ya. Şerfedinov, A. Kavri, İ. Bahşişniñ, şair M. Süleyman, E. Şemyi-zade, R. Murad, R.Halidniñ yırları bar. 1966 s. yır sanatınıñ inkişafına qoşqan issesi içün yırcığa "Özbekistannıñ nam qazanğan artisti" unvanı berildi. O, devamlı ağır hastalıqtan soñ vefat etti. Taşkentte defin etilgen.
1957 s. Samarqandda, ÖzŞSC, devlet ve siyaset erbabı,
Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi (2013 s. orta küzden),
Bütündünya qırımtatar kongressiniñ prezidenti
(2009 s. quralaydan, 2015 s. armanda ğayrıdan saylandı)
Refat ÇUBAROV doğdı. Kıyiv-Moğıla akademiyasınıñ fahriy professorı.
1990–1991 ss. ŞSCB Nazirler Şurası yanındaki Qırımtatar halqınıñ meseleleri Devlet komissiyasınıñ azası edi. 1991–1998 ss. — Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini, 1998 senesinden — Meclis reisiniñ birinci muavini. 1994–1998 ss. Qırım MC Yuqarı Şurasınıñ deputatı, Qurultay-Ruh fraktsiyasınıñ reisi. Ukrayina halq deputatı (III, V ve VIII çağırışlar). Ukrayina Anayasa komissiyasınıñ azası (2015–2019). 2021 s. ilk yazda Rusiye Federatsiyasınıñ işğalci mahkemesi R. Çubarov 2014 s. "kütleviy nizamsızlıq" davası boyunca altı yıl apis cezasına mahküm etti. "Yararlıq" içün I, II ve III derece, V asır Yaroslav Mudrıy, Azatlıq nışanlarınen mukâfatlanğan.
2021 s. Ukrayina ükümeti qırımtatar tiliniñ latin urufatı esasında elifbesini tasdıqladı.
Qararda qırımtatar tilinde tasil esnası 2025 s. ilk küzniñ 1-ne qadar latin urufatına keçirilecek, dep qayd etile. 31 arifden ibaret olğan elifbe, 1991-1993 ss. Qırımtatar Milliy Qurultayınıñ qararları ile tasdıqlandı.