İlk küznıñ 21

1758 s. han tahtına Qırım Geray (1718–1769) çıqtı.

Qırım Geray eki kere han tahtına çıqtı: 1758–1764 ve 1768–1769 ss. Qırım dağlarında faydalı madenlerni tapmaq maqsadınen geologik tedqiqlerni maliye etti. Suv kanalları ve yerastı galereyalarnıñ qurdı ve abadanlaştırdı. Qırım hanlığınıñ ealisi içün devlet parasına poçta işini başlattı. Han elyazmaları ve kitapları toplamını kenişletti. Onıñ vaqtında han teatriniñ aktörları frenk dramaturgı Molyerniñ "Tartüf" pyesasını oynadılar. Himiya, fizika, astronomiyanı ögrendi, şiirler yazdı. Rusiye ile sıñırda qale qurulışını maliye etti. O, istidatlı arbiy yolbaşçı olaraq belli. Rusiyege qarşı olğanından sebep, 1768 s. cenkke kirdi, amma tezden hastalanıp vefat etti.

1917 s. Kıyivde Ukrayina Merkeziy Şurasınıñ teşebbüsinen sabıq Rusiye İmperiyasınıñ esir halqlarınıñ Qurultayı başlandı.

Kongress ilk küzniñ 21-nden ilk küzniñ 28-ne qadar devam etti. Mında qırımtatar areketiniñ liderleri Murza Çelebiyev, Cafer Seydamet, Amet Özenbaşlı, Ayşe İshakova ve digerleri iştirak ettiler. Qurultay qırımtatar milliy areketine qol tuttı ve Qırımnıñ territorial muhtariyetine qol tuttı. Merkeziy Şuranıñ reisi Mihail Ğruşevskiy qırımtatar halqınıñ milliy öz-özüni belgilemesinde er türlü destekke söz berdi. Qırımtatarlar ise ukrayinlerniñ öz muqadderatını tayin etüv işinde birdemliklerini bildirdiler. Qırım kongressiniñ neticesi olaraq Merkeziy Şuranıñ beyanatı peyda oldı: "Sizi Qırım ile selâmlaymız, çünki anda ayat quvetlerini köremiz... Qırımnı istegeniñiz kibi idare ete bilesiñiz".