Quralaynıñ 1
Emek künü
1906 s. Qarasuvbazar şeerinde "Vetan hadimi" —
ilk qırımtatar siyasiy gazetası neşir etilmege başladı.
Gazetanıñ künümizge qadar tek 9 sanı saqlanğan. Baş müarrir — Qarasuvbazarlı oca, "Yeñi tatarlar" siyasiy gruppasınıñ reberi Abdureşid Mediyev edi. Gazeta eki yıl neşir etilip, onıñ saifelerinde Qırımnıñ keskin siyasiy ve içtimaiy meseleleri köterile edi. Gazetağa A. Mediyevniñ inqilâbiy fikirlerine qol tutqan allı-taqatlı qırımtatarlar maddiy yardım kösterdiler. 1908 s. Çar ükümeti gazetanı qapata, müarririyetni darmadağın ete, "Vetan hadimi"niñ kitaphanede ve şahsiy kollektsiyalarda olğan bütün nushalarını alıp kete. Gazeta öz etrafında yalıñız ziyalılarnı degil, qırımtatarlarnıñ çeşit tabaqa vekillerini birleştirgen edi.
1927 s. Qırımnıñ Ayserez köyünde yazıcı, milliy areket veteranı
Feyzi Rahman YURTER (01.05.1927–12.12.2009) doğdı.
1944 s. cenk vaqtında onı ostarbayter sıfatında Almaniyağa alıp kettiler. 1948 s. sığınmaq içün Türkiyege keldi. Anqaradaki qırımtatar medeniyet ve yardımlaşma dernegi reisi (1964-1968, 1974-1976). Gamburgdaki adliye agentliginiñ müşaviri (1980-1990). 1990 s. başlap yazğan maqaleleri, oçerkleri, hatırlavları, şiirleri "Yıldız" mecmuasında neşir etilmege başladı. "Yigirminci yüzyılda Kırım" (1998), "Qırım diasporası" kibi eserlernıñ müellifi.
1931 s. Qırımnıñ Ulu-Özen köyünde qırımtatar milliy areketiniñ yolbaşçılarından biri
Rеşat CEMİLEV (01.05.1931–22.03.2002) doğdı.
1944 s. quralay ayınıñ 18-inde qorantasınen beraber Öz. SSR-niñ Taşkent vilâyetine sürgün etildi. 1965 s. milliy areketniñ faal iştirakçisi. 1968 s. başlap P.Grigorenko, A.Kosterin kibi uquqqoruyıcılarnen sıq bağ tuttı. Bir qaç kere dünyanıñ belli insanlarına M.Cemilyevni qorçalamaq içün seslerini duyurmalarını rica etken açıq mektüpnen muracaatta bulundı. Faal areketleri içün Krasnoyarsk ülkesindeki, Norilsk şeerindeki lagerlerde ceza middetini ödedi. 1989 s. qorantasınen beraber Qırımğa qayttı, qırımtatar halqınıñ 1991 s. II Qurultayını çağıruv teşkilâtçılarından biri oldı. 2002 s. vefat etti, Aqmescit civarındaki Mamut Sultan köyünde defin etildi.
1938 s. Qırımnıñ Yañı-Sala köyünde yazıcı, curnalist, terciman
Ervin ÜMEROV (01.05.1938–24.02.2007) doğdı.
1944 s. quralay ayınıñ 18-inde qorantasınen Özbekistanğa sürgün etildi. 1966 s. SSSR Curnalistler birliginiñ azası, 1978 s. SSSR Yazıcılar birliginiñ azası. 50-den ziyade kitapnıñ müellifi. 1960 ss. yazılğan "Yañğızlıq", "Qara poyesdler" ve "Ruhset" kibi ikayeleri sürgünlik mevzusına bağışlanğan. Özbek, türkmen, lezgin ve qırımtatar tillerinden rus tiline tercimeler etti. 1980 ss. soñunda Qırımğa köçti. 2007 s. ağır hastalıq neticesinde Moskvada vefat etti. Vasiyetine köre Qırımda defin etildi.
1957 s. Öz. SSR-niñ Taşkent şeerinde
"Lenin bayrağı" gazetasınıñ bırınci sanı çıqtı.
Gazeta Özbekistan SSR KP MK-niñ neşriy organı edi. Bu sebepten gazetanıñ adı ve mündericesi totalıtar sovet rejiminiñ aqiqatlarına uyğun edi. Müarririyetniñ esas erkânı A.İslâmov, A.Dermenci, Y.Bolat, R.Tınçerov kibi belli yazıcı ve curnalistlerden ibaret edi. Gayeviy yönelişine ve partiya organlarınıñ qattı nezaretine baqmadan, neşir halqnıñ milliy añınıñ şekillenmesine, ana tilini, medeniyetni ve ananelerni saqlamağa hızmet etti. Bu uzun yıllar devamında qırımtatar yazıcılarınıñ öz eserlerini bastırmaq içün imkân yaratqan yekâne neşir edi.