Çiçeknıñ 9

1937 s. Qırımnıñ Ayzek köyünde fizikacı, dissident, uquq qorçalayıcı,
qırımtatar milliy areketiniñ liderlerinden biri —
Rollan KADIYEV (09.04.1937–15.05.1990) doğdı.

1944 s. qural ayınıñ 18-nde Özbekistanğa sürgün etile. 1959 s. Samarqand universitetiniñ fizika fakültetini bitirdi. Nazariy fizika kafedrasındaki işni ilmiy faaliyetnen birleştire. Fizik-riyaziyat ilimleri namzeti olaraq, gravitatsiyanıñ relâtivistik nazariyeleri meselelerini ögrene. Cenüp cumhuriyetleri alimleriniñ arasından Kadıyev, yekâne alim olaraq, SSSR İlimler Akademiyasınıñ Astrofizika ve gravitatsiya Şurasına kirsetilgen edi. Ögünde açılğan parlaq bir alim karyerasını qurmaq imkânlarını red etip, R.Kadıyev, öz halqınıñ aq-uquqlarını ğayrıdan tiklemek içün, küreşçi yolunı seçip ala. 1966 s. milliy areketniñ azası, lideri ve ideologlarından biri ola ve şu sebepten eki defa (1968, 1979) mahküm etile. Dünya cemaatı uquq qoruyıcını Azatlıq Evi mukâfatına lâyıq kördi (1968, Nyü-York). 1990 s. Samarqandda, qural ayı 15-nde bu dünyanı terk etti.

1997 s. QMC-niñ Yuqarı Şurası "Qırımtatar tiliniñ elifbesi aqqında" №1139-1. qararını qabul etti.

Vesiqada, latin urufatına esaslanıp, otuz bir esas ve bir qoşma ariften ibaret olğan qırımtatar tili elifbesiniñ tedbiq etilüvi aqqında söz yürsetildi. Qırımtatar yazuvnıñ yañı elifbege avuşmasını etaplı tarzda keçirip, 2002 s. ilk küz ayınıñ 1-ne qadar yekünlemek planlaştırılğan edi. Evel qırımtatarları arap urufatını qullana ediler. 1928 senesi ilk kere qırımtatar tilini arap urufatından latin elifbesine avuştırğanlar. 1938 senesi rus alfaviti esasındaki elifbe tasdıqlandı, ve tilni kirillitsağa keçirdiler (latin yerine). Ukrayina Nazirler kabinetiniñ 2021-nci s. ilk küz ayı "Qırımtatar elifbesiniñ latin grafikası esasında tasdıqlanması aqqında"ki 22 №993 qararına binayen, 2025 s. ilk küz aynıñ 1-ne qadar bütün qırımtatar tilindeki tasil protsesslerini latin urufatı esasındaki grafikağa keçirmege planlaştırıla.