Çiçeknıñ 11

1944 s. Qırımnıñ alman işğalinden azat etilmesi içün
arbiy areketlerniñ faal deviri başlandı.

Bu künü 4-nci Ukrayina Cebesiniñ orduları Or qapu ve Sivaşta alman mudafaasını yarıp, Cankoynı qaytarıp aldılar. Çeçek aynıñ 12-de 4-nci Ukrayina Cebesiniñ qısımları 314 mekânnı azat etti. Çeçek ayınıñ 13-de Aqmescit, Kezlev ve Kefe; çeçek ayınıñ 14 ve 15 künleri — Bağçasaray, Sudaq ve Aluşta azat etildi. Çeçek ayınıñ 15-de 51-nci ordunıñ ileri qısımları Aqyarnıñ tış mudafaa perimetrine çıqtılar. Qızıl ordunıñ Qırımnı azat etüv areketi 3 kün devam etti ve 1944 s. quralay ayınıñ 12-de 200 biñlik 17-ci alman ordusınıñ mağlübiyeti ile yekünlendi. Onıñ bütün arbiy tehnikası sovet ordusınıñ qoluna keçti. Bir qaç künden soñ, 1944 s. quralay ayınıñ 18-de Qızıl ordu Qırımnıñ tamır halqı — qırımtatarlarnı Vatanından sürgün etti.

1987 s., Özbekistanda, Taşkentte qırımtatar milliy areketiniñ teşebbüsçi
gruppaları vekilleriniñ birinci Umumittifaq muşaveresi çağırıldı.

Mustafa Halilovnıñ evinde Sovet Birliginiñ çeşit köşelerinden kelgen 100-den ziyade adam toplandı. Muşaverede SBKP (KPSS) MK-niñ Baş kâtibi M.Gorbaçöv adına yazılğan umummilliy muracaatınıñ metini qabul olundı. Metinde qırımtatarlarnıñ esas talapları ifade etilgen ve muzakereler içün 16 vekilniñ adları belgilengen edi. 
Umumittifaq muşaveresinde ilk olaraq milliy areketniñ yuqarı reber organı — Merkeziy Teşebbüs gruppası saylanıldı.