Sabanıñ 5
1768 s. Rusiye fitne uydurıp, Qırım hanlığı ve Osmanlı imperiyasına qarşı cenk başladı.
Rus ordusı Qırım hanlığı topraqlarına bastırıp kire, sıñırdaki qırımtatar şeerleri olğan Balta ve Dubasarnı yaqa ve Qara deñizniñ ğarbiy yalısından Osmanlı impeiyası sıñırlarına qadar areket ete ve soñra artına qayta. Böyle vaziyette cenkniñ başlanması muqarrer edi. Qırım hanı Qırım Geray Osmanlı sultanı III Mustafanen beraber Rusiyege qarşı arbiy areketler planını tasdiqlamaq içün İstanbulğa davet etile.
1879 s. İsmail Gaprinskiy Bağçasaray şeer golovası olaraq saylandı.
1879 s. saban ayında qırımtatar halqınñ ulu mütefekkiri İ.Gasprinskiy öz-özüni başqarğan yerli organlarına saylavlarda iştirak ete ve onı Bağçasaray şeer golovası olaraq saylaylar. Beş sene devamında bu vazifeni eda eterken, şeer tarihında ilk kere soqaqlarğa fenerler qoyuldı, hastahane ve teatr açtı, Bağçasaraynıñ yıllıq büdcetini 7 biñ rubleden 21 biñ rublege arttırdı. Akimiyetten öz-özüni idare etgen yerli organlarda qırımtatar temsilcileri sayısınıñ arttırılmasına irişti, albuki bu devirge qadar temsilcilik qanunlar tarafından sıñırlanğan edi. Şeerni abadanlaştıruv ve halq tasilini inkişaf ettirüv kibi işlerde fedakârlıq kösterdi.
1919 s. Qırımnıñ Bağatır köyünde şair, nesirci
Riza HALİD (Halitov) (05.03.1919–06.03.2002) doğdı.
Ekinci cian cenkiniñ iştirakçisi. SSSR YB azası (1962). II dereceli Vatan cenki, Qızıl Yıldız ordenlerinen mükâfatlandı. 20-den ziyade kitaplarnıñ muellifi. 1964 s. Taşkentte qırımtatar tilinde "Sevem seni, ömür" şiirler cıyıntığı neşir etildi. Soñra qırımtatar, rus, qazaq tillerinde bır sıra şiirler cıyıntığı neşir etildi. 1990 s. "Peşraf" romanını yazdı. 2002 s.saban ayınıñ 6-sında Sankt-Peterburgda vefat etti.
1988 s. qırımtatarlar Qırımda qırımtatar balalarına nisbeten ırqçılıq
munasebetinde olğan mektep ocasınıñ işten boşatılmasını talap etken miting ötkerdiler.
Qarasuvbazar rayonındaki Bağça Eli köyünde qararnen 450 adam yerli mektepniñ arbiy azırlıq reberi M.Sidorovnıñ işten boşatılmasını talap etip, mitingge çıqtılar. Oca açıq şekilde qırımtatar talebelerine olğan adavetini numayış etken, olarnı milliy alâmetine köre aqaretlegen ve Qırımnıñ tamır halqına qarşı terğibat işleri alıp barğan. Akimiyet bu talapqa iç bir türlü cevap bermegen soñ, çiçek ayınıñ 2-sinde orta mektep talebeleri mitiñgge çıqtılar. Olar arbiy azırlıq reberiniñ işten boşatılmasını talap ettiler.