Kiçiknıñ 21
1784 s. Rusiye Qırım Hanlığını yoq etip, topraqlarnı özüñe qoşqanından soñra,
ІІ Yekaterina çıqarğan fermanına binaen,
qırımtatar Aqyar adlı qasaba yerinde Sevastopol adlı qale qurulmaq qararı ilân etildi.
Yañı şeer Rusiye taraftan Ukrayinanıñ zapt etilgen cenübiy topraqlarından çekip alınğan paralarğa quruldı. Yerli halq, zorluqnen, öz mekânlarından ketmek mecburiyetine oğratıldı. Evleri yanında arbiy kazarmalar, skele binaları ve memuriyet inşaatları quruldı. Bu qurucılıq içün ağaçlarnı Aqyarnıñ etrafındaki ormannı pıçıp, faydalana ediler; pıçılğan taş ve mermerni, 25 asırdan ziyade saqlanıp turğan antik din inşaatlarnı bozıp, pıçılğan taş ve mermerni yüklep ketirdiler.
Halqara tuvğan tili künü ve Halqara ana tili künü.
Bu kün 2000 s. başlap, YÜNESKO teşebbüsinen qayd etile. Ana tili künü bayramı qayd etilmesiniñ baş maqsadı - yoq olayatqan tillerge destek köstermek em de insannıñ mental ve medeniy özgünlik añlavınıñ belgisi olğan til farqlılığı ve çoqluqnı ileriletmektir. YÜNESKO 2010 senesi yapqan klassifikatsiyasına köre, qırımtatar tili aman-aman ğayp olacaq tiller cedvelinde bulunmaqta. Agatangel Krımskiy adına Milliy İlimler Akademiyasınıñ mütehassısları bugünde qırımtatar tiliniñ vaziyetini ğayet havflı dep, qayd eteler.
1952 s. Mariy ASSRniñ Közikovoye köyünde ressam, eykeltraş Ayder ALİYEV dünyağa keldi.
Özbekistan teatr ve bediyet institutınıñ monumental skulptura bölügini bitirdi (1977). 1990 s. Qırımğa avdet oldı. 1977 s. başlap, respublika, Sovet birligi boyunca, halqara seviyeli sergilerniñ iştirakçisi. SSSR Ressamlar birliginiñ azası (1988), Ukrayina Milliy ressamlar birliginiñ azası (1992). 2001 s. Qırımda nam qazanğan ressam fahriy unvanına ve Qırım Nazirler Şurasınıñ Devlet mukâfatına nail oldı. 2005 s., Aqmescitteki "Ğayrıdan tiklenüv" eykeller kompleksi içün, T. Şevçenko adına Ukrayina Milliy mukâfatınen taqdirlendi. 2011 s. başlap, Ukrayinada nam qazanğan ressam oldı. Eñ belli eserlerinden: "Añ ve ebediyet" (1988), "Özenbaş qızları" (1990), "Tirilgen hatıra" (1993), "Dağ özeni" triptihi (1996), "İ.Gasprinskiyniñ abidesi" (1998), "Aile" (1999), "Altın Kimmeriya" triptihi (2007), "Qave delisi" (2007), "Demirci" triptihi (2010), "Ayneni ya da Zemaneviy beşik" (2017). Eykeltraşnıñ eserleri Kiyiv, Aqmescit, Taşkent, Lvov, İzmir (Turkiye), Moskva müzeyleriniñ kollektsiyalarında saqlana. Em de Ukrayina, AQŞ, Poloniya, İzrail, Almaniya, Turkiye, RFniñ bediy galereyalarından ve şahsiy toplamlardan yer aldılar.