Kiçiknıñ 11
1911 s. Qırımda, Aqmescitte ressam Memet ABSELÂMOV (11.02.1911–23.02.1988) doğdı.
1930 s. başlap, Aqmescitte, Radiokomitette çalışqan edi. 1928–1934 ss. devamında N. Samokişniñ studiyasında ressamcılıqqa ögrendi, oquv yurtunı bitirgen soñ, Leningraddaki sanatlar institutına yollanma aldı, lâkin maddiy taraftan qıyıncılıq çekkeni sebebinden, öz tasilini devam ettirip olamadı. Bundan soñra, «Крымхудожник» (Qırım ressamı) cemiyetinde çalıştı.
1944 s. mayıs 18-de Tacikistanğa sürgün etildi. Respublika ve Sovet birligi boyunca ötkerilgen sergilerniñ iştirakçisi. 1958 senesinden başlap, SSSR Ressamlar Birliginiñ azası oldı. Belli eserlerden: "Yañı Uskut" (1936), "Bağçasarayğa taba" (1951), "Qırım gecesi" (1958), "Qırım baari" (1961), "Qırım selbileri" (1958), "Qırmızı damlar" (1979). Ressamnıñ eserleri Aqmescitte, Qırımtatar medeniy-tarihiy miras müzeyinde, Tacikistan ve RFniñ galereya ve şahsiy kollektsiyalarda saqlanmaqtalar. Ressam 1988 s. kiçik ay 23 künü, Tacikistan SSR, Kayrakkum şeerinde, zelzele neticesinde elâk oldı.
1937 s. Qırımda, Aci-Ali köyünde, qırımtatar milliy areketiniñ veteranı, sovet dissidenti, jurnalist, tarihçı ve uquqqoruyıcı
Ayşe SEYİTMURATOVA dünyağa keldi.
1944 s. quralay 18 künü Özbekistanğa sürgün etildi. Samarqand universitetini bitirdi. 1964 s. Samarqandda faaliyet köstergen qırımtatarlarnı Vatanğa avdet etüv boyunca teşebbüsçiler gruppasına qoşuldı. Milliy arekette iştirak etkeni içün, eki kere mahkemege oğratıldı: birinci sefer 1966 s. — şartlı üç yıl müddetke ve 1971 s. üç yıl azatlıqtan marum etildi. Ceza müddetini Mordoviyadaki lagerlerde keçirdi. 1974 senesi ocalıq ve ilmiy faaliyetnen oğraşmaq yasaq etilip, işten çıqarıldı. 1978 s. AQŞqa icret etti. Anda, Sovetler Birliginde qırımtatarlarnıñ vaziyeti aqqında malümat bildirmek içün er bir imkândan faydalanıp, "Radio Svoboda", "Bi-bi-si", "Deutsche Welle" ve "Golos Ameriki" kibi vastalarnıñ muarririyetlerinen işbirligi yaptı. Qırımğa avdet olğan soñ, "Merhamet Evi" adında hayriye fondunı teşkil etti ve ylıñız qalğan ihtiyarlar içün pansionat qurdı (2001). І dereceli "Cesareti içün" ordeninen taqdirlendi (2007). 2014 s. yüz bergen Qırımnıñ işğaline menfiy qıymet kesti.
1972 s. Kiyev şeerinde yırcı, bestekâr, ressam, qırımtatar folklor eserlerniñ toplayıcısı
İzzet (Vitaliy) ABLÂZOV (11.02.1972—11.07.2009) dünyağa keldi.
IZZET adlı muzıkalı gruppanıñ teşkilâtçısı, qırımtatar reggi üslüpli muzıkanıñ esasçısı. Kiyev milliy medeniyet ve sanat universitetini bitirdi. İzzet Ablâzov millet ceetten tek bir çerigi qırımtatar olıp, 30 yaşına kelgende, milliy medeniyetini özü içün keşf etti, qırımtatar tilini ögrendi, 2001 s. ise islâm dinini qabul etti. Kiyevde yaşadı ve çalıştı. 2003 s. boş ay 27 künü IZZET gruppasını meydanğa ketirdi. İzzet Ablâzov 2004–2005 ss., onıñ, qırımtatar muzıkasını reggi üslübinen yañıca taqdim etken, "Reggalia" adlı albomı çıqqan soñ, keniş dairede belli oldı. İzzet Ablâzov gruppanıñ lideri olaraq, vokal qısmını icra ete edi, gitara çaldı, halq nağmelerini aranjirovka yaptı, şiirler ve muzıka yazdı. Umumen, gruppa 5 disk çıqardı. 2009 s. IZZET öz faaliyetini toqtattı. 2005 s. saban ayı, Aqmescitte, kontsertten soñ, İzzet Ablâzov yol qazasına oğrap, 5 yıl devamında tedaviylendi. Hasta olğanda da, muzıka yaratmasını devam ettirdi. 2009 s. orta küz ayınıñ 11 künü, Kiyev şeerinde, bu dünyanı terk etti ve Lisovoye qabristanında defn etildi.
1953 s., Özbekistanda, Uç-Qurğan şeerinde, ressam İsmet VELİULLAYEV doğdı.
1994 s. Ukrayina ressamları milliy birliginiñ azası ola. Belli eserleri: "Altın beşik" (1992), "Qırımtatar kök tayaresi" (2000), "Asiyanıñ hırsızlanuvı" (1989), "Qurban bayram" (1995), "Avdet yollarınen" (1996). Ressamnıñ eserleri Aqmescitteki Qırımtatar medeniytarihiy miras müzeyinde, Bağçasaray tarihiy-medeniy ve arheologik qoruq-müzeyi yanındaki Bediy müzeyinde (Bağçasaray), Ukrayina, Tacikistan, Özbekistan, RF, Turkiye, Poloniya ve Almaniyanıñ ressamcılıq galereya ve şahsiy kollektsiyalarda saqlanmaqta.
1990 s. Qırım vilâyet icra komiteti qırımtatarlarğa topraq damartıları berilüvni yasaq etmek qararını qabul etti.
Aqmescit şeer ve rayon icra komitetleriniñ yolbaşçıları çz toplaşuvında, sürgünlikten qaytayatqan qırımtatarlarğa ev qurucılığı içün topraq arsalarnı ağımdaki senede bermemek qararnı çıqardılar. Yüz bergen qanunğa rağmen topraq zapt olunması — cinayet esap etilgen edi. Böyle qarar Qırımnıñ tamır halqını ğayet ğadaplandırdı.