İlk qışnıñ 19

1902 s. Qırımnıñ Bağçasaray şeerinde bestekâr, çalğıcı, folklor cıyıcı,
"Çora-Batır" — ilk qırımtatar operasınıñ müellifi
Asan REFATOV (19.12.1902–04.1938) doğdı.

16 yaşında olğanda ağası Reşatnen beraber Bağçasarayda halq orkestrını teşkil etti ve oña reberlik yaptı. 1925 s. Bağçasaray muzeyi tarafından teşkil etilgen ekspeditsiyada iştirak etti. Qırımtatar yırlarını notalarnen yazıp aldı. "Demirci Gave" operasını yazdı ve sanalaştırdı. Azerbaycan bestekârları birliginiñ reisi (1934). 1932 s. onıñ 300 yır janrı ve halq çalğı avalarından ibaret olğan "Qırımtatar yırları" cıyıntığı neşir etildi.
1935 s. Qırımğa qaytqan soñ Y. Bolatnıñ "Тoy devam ete" pyesasına muzıka yazdı, "Nasreddin oca" muzıkalı komediyasını yarattı, qırımtatar avalarını qayta işledi, "Arzı qız" operası uzerinde çalıştı. 1936 s. simfonik orkestr içün "Тatar marşı"nı, Qırım mevzusınen bağlı "Süita"nı yazdı.
1937 s. çiçek ayınıñ 27-sinde A. Refatovnı ve onıñ küçük qardaşını aksiinqilâbiy faaliyette qaabatlap, yaqalaylar. A. Refatovnıñ ilerideki taqdiri belli degil. Reabilitatsiya vesiqasında mabusnıñ 1938 s. vefat etkeni qayd etilgen. Onıñ taqdiri ve musadere etilgen eserleri aqqında bu künge qadar iç bir türlü malümat yoq. Belli muzıka eserleri: "Arzı qız" operası, "Totayköy" marşı (nefesli orkestr içün); "Yigitler marşı" (Bekir Çoban-zadeniñ sözleri); "Qış kününde" (Ş. Bektöreniñ sözleri); "Yaş bülbüller" (U. İpçiniñ sözleri); "Bağçasaray közyaş çeşmesi" operasına muzıka; "Nasreddin oca" komediyasına muzıka; simfonik orkestr içün süita.