Qara qışnıñ 3
1625 s. ilk qırımtatar-ukrayin barışıqlıq ve özara yardım añlaşması imzalanğan edi.
Bu, Zaporijya ordusı ile Qırım hanlığı arasında bir-birine ücüm etmeme ve mudafaa ittifağına dair belli olğan ilk añlaşmadır. Añlaşma Qırım Hanlığınıñ Noğay topraqları ile sıñırında bulunğan Özü özenindeki Qara-Töben adasında (başqa menbalarğa köre ise Bazavluq adasında) imzalanğandır. Qırım tarafını Qırım tahtınıñ mirasçısı, qalğa Şahin Geray, Ukrayina tarafını ise getman Mıhaylo Doroşenko temsil etken edi. Añlaşma metini leh tilinde Şahin Geray qalğa sultanı adından getman M. Doroşenkoğa, yasaullarğa ve bütün Zaporijya ordusına yazılğan yeminli mektüpte saqlanıp qalğandır. Kozaklar, Şahin Gerayğa beñzer mektüp yolladılar.
Añlaşmağa köre, taraflarnıñ ekisi de bir-birlerine "yalan", "zarar" ve "yaramaylıq" yapmamağa ve özlerine tabi olğanlar arasından barışıqlıqnı bozğanlarnı qattı sürette cezalandırmağa vade ettiler. Ekinciden, añlaşmanıñ taraflarından birine silâlı ücüm etilmesi vaziyetinde diger taraf mevcut bütün küçleri ile arbiy yardım köstermeli edi. Añlaşmanıñ maddelerinden birinde Moskova knâzlığına qarşı ortaq seferler yapılacağı aqqında yazılğan edi.
Ukrayina Yuqarı Şurası tarafından 21.12.2023 tarihında qabul etilgen qararnamege binaen, bu kün "Zaporijya Siçi ve Qırım hanlığı arasındaki ilk arbiy ve siyasiy ittifaqnıñ — Bazavluq añlaşması imzalanmasınıñ 400 yıllığı" olaraq 2025 s. devlet hatıra ve yıldönüm künlerinıñ sırasına kirsetildi.
1915 s. Qırımdaki Urkusta köyünde oca, şair
Yunus TEMİRQAYA (03.02.1915–14.09.2004) doğdı.
Bağçasaray pedagogik tehnikumında oquğan vaqıtta ocası Üsein Kurkciniñ tesirinde şiirler yazmağa başladı. Qırım pedagogik institutınıñ Qırımtatar tili ve edebiyatı fakultetinde onıñ ocası Yaya Naci Bayburtlı edi. 1944 s. mayıs 18-de Özbekistanğa sürgün etildi. 90-larda sürgünden Qırımğa qayttı. "Sabalarnıñ tazeligi" (1970), "Amethan" (1980), "Can ezgilerim" (1983) ve başqa şiir cıyıntıqlarınıñ müellifidir. Ukrayina yazıcılar birliginiñ azasıdır (1993). Sağ olğanda soñkisi olaraq "Soñki töllerim" (1995) şiir cıyıntığı neşir etilgen edi. 2004 s. ilk küz ayınıñ 14-de Aqmescitte vefat etti.